Toen het oude theater ’t Speelhuis in Helmond van Piet Blom uit 1977 door een brand werd getroffen, nam het Speelhuis haar toevlucht in de grotendeels leegstaande Onze Lieve Vrouwe Kerk. De kerk bleek een dusdanig indrukwekkende achtergrond te zijn voor de activiteiten van het Speelhuis, dat werd besloten om zich permanent in de kerk te vestigen. Het tijdelijke theater diende daarvoor uitgebreid te worden met publieke functies en backstage voorzieningen.
Ten behoeve van deze uitbreiding is er een nieuw, transparant paviljoen om de kerk gevouwen. De hoofdentree is aan de centrumzijde komen te liggen en creëert daar een nieuw cultuurplein. Waar de foyer zichtbaar en transparant is, zijn de backstagevoorzieningen meer besloten en uit het zicht van het publiek. Het project vindt daardoor de balans tussen zichtbaarheid, transparantie, ingetogenheid en beslotenheid.
LOGISTIEK - De logistiek van het complex wordt gekenmerkt door een heldere scheiding tussen publieksfuncties en backstage functies. Alle publieke voorzieningen, zoals de entree, foyer en horeca, zijn gelokaliseerd aan de zijde van de Kasteeltraverse, de hoofdroute door het centrum van Helmond. Aan de andere zijde van het complex, waar voorheen de Mariaschool stond, zijn binnen het paviljoen besloten volumes geplaatst, ten behoeve van de privacygevoelige ruimtes (zoals de kleedkamers) en de expeditie. Doordat de vrachtwagen in zo’n besloten volume geparkeerd kan worden, is het laden en lossen volledig uit het zicht en gehoor onttrokken.
Tussen de kleedruimtes bevindt zich de artiestenfoyer. Indien gewenst is deze is af te sluiten voor een besloten sfeer. Echter, in de praktijk, geven de artiesten de voorkeur aan een open foyer, zodat ook zij kunnen profiteren van het aanwezige daglicht, dat ontstaat doordat het paviljoen met een glazen lichtstraat aansluit op de kerk.
In de zomer kan het nieuw aangelegde cultuurplein direct betrokken worden bij het theater: een extra gerealiseerde multifunctionele zaal is gelegen aan dit plein, waarbij de gevel in de zomer volledig geopend kan worden
TRANSPARANTIE - Doel van het project was om de kerk niet te verhullen achter nieuwbouw of een nieuwe gevel. Daartoe is gekozen voor een transparant paviljoen waarbij veel aandacht is besteed aan het ontwerp van het dak. Door dit zo dun mogelijk uit te voeren, doet het paviljoen vederlicht aan, wat het klassieke karakter van de kerk optimaal complementeert.
De aansluiting van het dak op de kerk bestaat louter uit glas. Het dak raakt de kerk dus niet fysiek. Door deze lichtstraat, komt er veel daglicht binnen in het paviljoen. Hierdoor is het exterieur van de kerk nu een prominent onderdeel van het interieur van het theatercomplex. Daarnaast is er een ledstrip aangebracht over de volledige lengte van de lichtstraat. Deze licht de kerk ’s avonds aan, waardoor de bovenzijde van de kerk wordt verlicht en zichtbaar boven het paviljoen oprijst. Dit wordt versterkt door de verlichting achter de glas in lood ramen.
DETAIL - Het dak is opgebouwd uit een stalen frame met daartussen geïsoleerde sandwichpanelen, voorzien van een dun pakket voor het groendak. In het naadloze akoestische plafond bevindt zich alleen verlichting en verder geen andere installaties, om zo een minimale dikte van het dak te garanderen. De luchtbehandelingsinstallatie bevindt zich onder de vloer en in kleine gesloten volumes geïntegreerd in het interieur.
Bij de overstekken wordt het dak dunner en is het bekleed met aluminium sandwichpanelen om het gewicht te beperken. Aan de zijde van de kerk sluit het dak aan door middel van een geïsoleerde glasplaat die op het dak is bevestigd zonder dat het frame zichtbaar is. Bij de kerk zijn twee rijen bakstenen verwijderd om de aansluiting mogelijk te maken, inclusief isolatie. De naden tussen de glaspanelen zijn voorzien van een dunne voeg, waardoor een volledige transparantie wordt gewaarborgd.
BVO: 2.288 m2
STATUS: voltooid
ARCHITECT: Frits van Dongen, Patrick Koschuch
PROJECTTEAM: Mike Heemrood, Rui Duarte, Elisabetta Bono, Casper de Heer, Hesh Fekry
OPDRACHTGEVER: Gemeente Helmond
ONTWERPTEAM: Huygen Installatie Adviseurs, Adviesbureau Tielemans, Peutz, Heyligers design + projects, PBTA
AANNEMER: Van Bree - Aarts
FOTO'S: Bart van Hoek